အူအတက္ေရာင္ၿခင္း ( Appendicitis )

က်ေနာ္တို႔ အလုပ္သင္ဆရာ၀န္ဘ၀ ကတည္းက ခြဲစိတ္ေဆာင္မွာ ဂ်ဴတီက်ၿပီဆိုရင္ ညဘက္္အေရးေပၚ ခြ႔ဲစိတ္ခန္း၀င္ရတ႔ဲ အဓိကအေၾကာင္းက ေတာ႔ အူအတက္ေရာင္တာပါပဲ ။
ညဘက္ဆုိေတာ႔ ဂ်ဴတီက်တ႔ဲ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ (Surgeon) ၁ ေယာက္္ရယ္ ၊ ေဟာက္စ္ဆာဂ်င္ (House Surgeon) ၁-၂ ေယာက္ပဲရွိတာမို႔လို႔ ခြဲခန္းမွာ ဆာဂ်င္ကို ကုူဖုိ႔ အဆင္ေၿပရင္ Surgeon ရဲ႕ၾကီးၾကပ္မွဳန႔ဲ ကိုယ္တိုင္ခြဲစိတ္ဖို႔ အခြင္႔အေရးပါပဲ ။
အူအတက္ေရာင္လို႔ ေဆးရုံေရာက္လာၿပီဆိုရင္ ေသခ်ာေအာင္စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွဴၿပဳလုပ္ၿပီးတာန႔ဲ ခြဲဖို႔ၿပင္ဆင္ၿပီး ခြဲလိုက္ပါတယ္ ။ သာမန္ဆိုရင္ေတာ႔ နာရီ၀က္ ၄၅ မိနစ္ေလာက္ဆိုရင္ ဗိုက္ၿပန္ပိတ္ၿပီးပါၿပီ ။
ဆာဂ်င္ရဲဲ႕ က်ြမ္းက်င္မွဴရယ္ လူနာရဲ႕ အူအတက္ေရာင္ေနတ႔ဲ အေၿခအေန ၊ အၿခားအေနအထားေပၚမူတည္ပါတယ္ ။
ဘာလို႔ခ်က္ခ်င္းခြဲရလဲဆိုေတာ႔ ေယာင္ေနတ႔ဲ အူအတက္ေပါက္မသြားေအာင္ ၊ တၿခားေနာက္ဆက္တြဲၿပသနာေတြမ၀င္ခင္ ေစာေစာစီးစီး အခ်ိန္မွီခြဲ ႏိုင္ရင္ ရလာဒ္ေကာင္းလို႔ပါ ။

က်ေနာ္တို႔ပတ္၀န္းက်င္အရပ္ထဲမွာ အူအတက္ေရာင္တာကို ၾကားဖူးတ႔ဲသူေတြေရာ ၊ ကိုယ္တိုင္ၿဖစ္ဖူးတ႔ဲသူေတြရွိမွာပါ ။
အခု အူအတက္ေရာင္တယ္ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာသိေအာင္ ေဆြးေႏြးၾကရေအာင္ …

အူအတက္ (Appendix ) ဆိုတာက အူေသး (small intestine ) န႔ဲ အူမၾကီး (Large Intestine ) ဆက္တ႔ဲေနရာနားက အူမၾကီးဆီကထြက္လာတ႔ဲ တစ္ဖက္ပိတ္ၿပြန္လိုမ်ိဳးအတက္ေလးတစ္ခုပါ ။
၀မ္းဗိုက္ရဲ႕ ညာဘက္ေအာက္ပိုင္းမွာရွိပါတယ္ ။



အူအတက္ေရာင္ရၿခင္းရဲ႕ အဓိက အေၾကာင္းအရင္းကေတာ႔ တစ္ဖက္ပိတ္ၿပြန္ပုံစံေလးၿဖစ္တ႔ဲ အူအတက္ေလးထဲကို တစ္စုံတစ္ခု ( ဥပမာ ။ အစာအစိတ္အပိုင္း ၊ မစင္ ) ၀င္သြားရာက စပါတယ္ ။
အူအတက္ထဲကို ေရာက္ေနတ႔ဲ အစိတ္အပိုင္းေလးက တစ္ဖက္ပိတ္ၿဖစ္ေနတ႔ဲ အူအတက္ထဲက ေနၿပန္ထြက္ဖို႔ခက္ၿပီး အ၀မွာပိတ္ေနတက္ပါတယ္ ။ အရြယ္အစားေပၚမူတည္ပါတယ္ ။
အူအတက္ရဲ႕ နံရံေတြက လွဳံေဆာ္ခံရၿပီး အရည္ေတြစစ္ထုတ္လာပါတယ္ ။
အဲဒီအခါ အူအတက္က ပိုၿပီးေဖာင္းလာၿပီး ဖိအားတက္လာၿပီး နံရံေတြကတင္းလာပါတယ္ ။ ေယာင္လာပါတယ္ ။
အူအတက္ကို ေထာက္ပံတ႔ဲ ေသြးေၾကာေလးေတြကေသြးမစီးႏိုင္ေတာ႔ပါဘူး ။
အစာလမ္းေၾကာင္းအူထဲမွာရွိတ႔ဲ ေရာဂါပိုးေတြက အူအတက္ေရာင္တာကို ပိုဆိုးေစပါတယ္ ။ ေနာက္ပိုင္းအူအတက္ကိုေသြးမေရာက္ေတာ႔ပဲ ပုပ္လာပါတယ္ ။
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 654x480 and weights 47KB.


အဓိကခံစားရတာကေတာ႔ ဗိုက္နာတာပါပဲ ။
စ စနာတုန္းက ခ်က္တ၀ိုက္ ၀မ္းဗိုက္အလယ္ေလာက္ကေနစနာၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ ညာဘက္ေအာက္ပိုင္းကနာပါမယ္ ။
တၿခားေရာဂါလက္ခဏာေတြ အေနန႔ဲ ေတြ႔ရတက္တာကေတာ႔
အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း
မူးေ၀ၿခင္း
ပ်ိဳ႕အန္ၿခင္း ၊ အန္ၿခင္း
၀မ္းခ်ဳပ္ ၊ ၀မ္းေလ်ွာၿခင္း
အဖ်ားတက္လာၿခင္း တို႔ၿဖစ္တက္ပါတယ္ ။

မ်ားေသာအားၿဖင္႔ ၀မ္းဗိုက္ကိုစမ္းသပ္ၿပီး အူအတက္ေရာင္ေရာဂါကို စမ္းသပ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
ဒါေပမယ္႔ ဗိုက္ေအာင္႔တက္တ႔ဲ တၿခားေရာဂါေတြရွိေသးတာမို႔ ေရာဂါနာမည္တပ္တာမမွားဖို႔ သတိထားရပါတယ္ ။
အၾကမ္းဖ်ဥ္းကေတာ႔ ဗိုက္ညာဘက္ေအာက္ပိုင္းကို လက္န႔ဲ ဖိလိုက္ရင္နာၿပီး လက္ၿပန္ရုတ္လိုက္တ႔ဲ အခါက်ရင္လဲ ထပ္နာတ႔ဲ ပုံစံမ်ိဳးေတြပါ ။
တၿခားစမ္းသပ္ ရတာေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္ ။
စမ္းသပ္ပုံေတြကိုေတာ႔ ဒီေနရာမွာ အေသးစိတ္မေရးေတာ႔ပါဘူး ။
အဓိကကေတာ႔ အူအတက္ေရာင္တာကို အခ်ိန္မွွီ သိရွိၿပီး ခြဲစိတ္ႏိုင္ဖို႔ပါပဲ ။

ကုသတာကေတာ႔ ပါးစပ္ကေန ဘာမွမေသာက္ ၊ မစားပဲ ခြဲစိတ္ဖို႔ၿပင္ဆင္ပါမယ္ ။
ေသြးေၾကာထဲကေန အစြမ္းထက္တ႔ဲ ပိုးသတ္ေဆးေတြေပးပါမယ္ ။
အားလုံးအဆင္သင္႔ၿဖစ္ရင္ ေရာင္ေနတ႔ဲ အူအတက္ကို ခြဲစိတ္ၿပီး ၿဖတ္ထုတ္လိုက္တာပါ ။
ေမ႔ေဆးအေနန႔ဲ ခါးကေန ထုံေဆးထိုးၿပီးခြဲစိတ္တာမ်ားပါတယ္ ။
ညာဘက္၀မ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းကို ၃ - ၄ လက္မေလာက္ခြဲၿပီး အူအတက္ကိုခြဲစိတ္ႏိုင္သလို (appendicetomy ) ၊ ဗိုက္ကို အေပါက္ေလးေတြေဖာက္ၿပီး မွန္ေၿပာင္းထည္႔ၿပီးလဲ ခြဲစိတ္ႏိုင္ပါတယ္ ( laparoscopic appendicetomy ) ။

အူအတက္ေရာင္ၿခင္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲၿပသနာမ်ား
အခ်ိန္မွီ မသိလို႔ မကုႏိုင္ဘူးဆုိရင္ အူအတက္မွာၿပည္တည္ႏိုင္ပါတယ္ ( appendicular abscess )။
အဆိုးဆုံးကေတာ႔ ေရာင္ေနတ႔ဲ အူအတက္ေပါက္သြားၿပီး ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ၀မ္းဗိုက္အႏွံပ်ံႏွံကုန္တာပါပဲ (severe peritonitis ) ။
အခ်ိန္ၾကာလာတာန႔ဲအမ်ွ ေသြးထဲကေနၿပီးေတာ႔လဲ တစ္ကိုယ္လုံးကိုပ်ံႏွံႏိုင္ပါတယ္ ( septicaemia ) ။
အဲဒီအခ်ိန္က်ရင္ကုသရခက္ခဲၿပီး အသက္န႔ဲလုၿပီး ခြဲစိတ္ကုသရတဲ႔အေၿခအေနမ်ိဳးၿဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္ ။
ပုံမွန္အားၿဖင္႔ေတာ႔ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါဆိုတာဟာ အခ်ိန္မွီသိရွိကုသႏိုင္ရင္ စိုးရိမ္စရာမရွိပါဘူး ။

က်ေနာ္ ဒီေဆာင္းပါးေလးက ေၿပာခ်င္တာက အူအတက္ေရာင္တာက အေရးေပၚကုသမွဳလိုအပ္တ႔ဲေရာဂါပါ ။
အူအတက္ေရာင္ရင္ အမ်ားအားၿဖင္႔ ၀မ္းဗိုက္ညာဘက္ေအာက္ပိုင္းက နာတက္ပါတယ္ ။
ဗိုက္နာတ႔ဲ အေၾကာင္းေတြအမ်ားၾကီးရွိတာေၾကာင္႔လဲ ဗိုက္နာတာန႔ဲ အစိုးရိမ္မလြန္ေစခ်င္ပါဘူး ။
ဒါေပမယ္႔ သံသယရွိလာရင္ေတာ႔ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြန႔ဲ အခိိ်န္မွီၿပသဖို႔လုိအပ္ပါတယ္ ။
ဒါမွသာလိုအပ္တ႔ဲ စမ္းသပ္မွဴေတြၿပဳလုပ္ၿပီး ေသခ်ာရင္ထိေရာက္တ႔ဲ ကုသမွဳေတြအခိ်န္မွီခံယူႏိုင္မွာပါ ။ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္ ။
ဘယ္အခိ်န္မွာၿဖစ္မယ္ ၊ ဘယ္သူ႕မွာၿဖစ္မယ္ဆိုတာ ၊ ဘယ္သူမွမေၿပာႏိုင္ပါဘူး ။
အဲဒီေတာ႔ ၾကံဳလာခ႔ဲရင္ နီးစပ္ရာ ေဆးမီးတိုေတြန႔ဲ တန္ဖိုးရွိတ႔ဲ အခ်ိန္ေတြအကုန္မခံၾကဖို႔ အခိ်န္မီွ ေဆးရုံေဆးခန္းၿပၾကဖို႔ ဒီေနရာကေနတိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္ ။

Dr. Zero